Algemene Voorwaarden tijdig ter hand gesteld?
In ons recht wordt de toepasselijkheid van algemene voorwaarden snel aangenomen, ook in het geval de contractpartner deze algemene voorwaarden inhoudelijk niet kent. De wetgever heeft hierbij wel de eis gesteld, dat de wederpartij vóór of bij het sluiten van de overeenkomst een redelijke mogelijkheid moet hebben gehad om kennis te nemen van deze algemene voorwaarden. Dit betekent, dat de algemene voorwaarden aan de wederpartij tijdig overhandigd moeten worden gesteld. Tijdig betekent in dit geval: vóór of bij het sluiten van de overeenkomst. Slechts in het geval dat dit redelijkerwijs niet mogelijk is – bijvoorbeeld door de NS bij het kopen van een treinkaartje – is toereikend te vermelden dat de algemene voorwaarden ter inzage liggen of zijn gedeponeerd.
De Hoge Raad heeft een arrest gewezen met betrekking tot het bewijs van de terhandstelling van de algemene voorwaarden. Het arrest is van 2007, maar nog steeds actueel. Het volledige arrest is te lezen via deze link: http://goo.gl/bZXa1
In deze zaak draait het om een gebrekkige waterinstallatie, die (in 1999) voor ruim fl. 500.000,-- schade heeft veroorzaakt. Koper vordert van leverancier schadevergoeding. Leverancier betwist het gebrek niet, maar beroept zich (onder meer) op het exoneratiebeding (aansprakelijkheidsbeperking) in zijn algemene (ALIB) voorwaarden en stelt dat hij op grond hiervan slechts aansprakelijk is voor schade voor zover deze door zijn verzekering wordt gedekt, in casu maximaal fl 250.000,--. Daarbij zou koper zelf schuld hebben aan de schade. Leverancier weigert te betalen. Het komt dus tot een procedure.
Koper betwist dat hij de algemene voorwaarden tijdig heeft ontvangen en beroept zich op de vernietiging ervan. Rechtbank overweegt, dat leverancier al in zijn offerte deze algemene voorwaarden van toepassing heeft verklaard en dat in de offertebevestiging staat vermeld, dat de voorwaarden zijn meegezonden. Deze offertebevestiging heeft koper voor akkoord getekend. De rechtbank is van oordeel dat – nu koper beweert dat de algemene voorwaarden niet waren meegestuurd – het op de weg van koper had gelegen om leverancier alsnog om toezending te verzoeken. Omdat hij dit niet heeft gedaan en de offerte zonder protest of voorbehoud heeft getekend, kan hij zich volgens de rechtbank in redelijkheid niet meer beroepen op niet tijdige terhandstelling. Het Gerechtshof volgt de rechtbank in deze beslissing.
De Hoge Raad bevestigt het arrest van het Hof. Volgens de Hoge Raad heeft het Hof op grond van de feiten en omstandigheden, met toepassing van het algemene bewijsrecht terecht geoordeeld, dat de terhandstelling van de ALIB-voorwaarden vaststaat.
De Hoge Raad heeft de conclusie van de procureur-generaal, mr. J. Spier, niet gevolgd. Mr. Spier heeft namelijk tot vernietiging van het arrest van het Hof geconcludeerd. Hij stelt (r.o. 3.25 en verder) dat “de enkele omstandigheid dat in enig stuk van de gebruiker is vermeld dat de algemene voorwaarden zijn bijgesloten en dat daarop door de wederpartij niet op is gereageerd, niet voldoende is om aan te nemen dat zulks daadwerkelijk is gebeurd.” Mr. Spier neemt daarbij de praktijk van alle dag als uitgangspunt, waarbij het partijen gaat om de kernprestaties en vaak helemaal niet geïnteresseerd zijn in algemene voorwaarden.
Mr. Spier geeft in zijn conclusie een aantal tips om onderhavige discussie te voorkomen (3.26).
1. Een duidelijke, door de opmaak of anderszins opvallende en niet voor misverstand vatbare kennisgeving in de volgende trant: bijgesloten zijn onze algemene voorwaarden. Wilt u ons laten weten wanneer deze onverhoopt niet mochten zijn bijgesloten? We zenden ze u dan onverwijld alsnog toe;
2. Het op de achterzijde van briefpapier, offertes en dergelijk meer afdrukken van de algemene voorwaarden, onder verwijzing daarnaar in – ten minste – de offerte;
3. Specifiek laten ondertekenen van een duidelijke niet voor misverstand vatbare mededeling dat de wederpartij de algemene voorwaarden heeft ontvangen.
